Retrospektivna izložba Goranke Matić

Muzej savremene umetnosti Beograd od 24. marta do 24. maja organizuje retrospektivnu izložbu fotografkinje Goranke Matić, pod nazivom Iskustvo u gužvi.

Goranka Matić prisutna je na umetničkoj i fotografskoj sceni već 40 godina. Od samih početaka, osamdesetih godina prošlog veka, njen rad paralelno se odvijao u domenima novinske, reportažne i umetničke fotografije.

Goranka Matić kao Ira Fasbinder, 1978.

Dvostrukost i diferenciranost unutar njenog profesionalnog angažmana kao, sa jedne strane, novinskog hroničara muzičkih i likovnih a kasnije i političkih događaja i, sa druge, posvećenog umetničkog fotografa, doprinele su kompleksnom autorskom opusu koji se najprimerenije može sagledati kroz prizmu žanrovskih podela.

Iako su se teme i žanrovi razlikovali u zavisnosti od angažmana ali i prirode interesovanja, to nije uticalo na kreativnu poziciju Matićeve već, upravo suprotno, na ujednačavanje vizuelnog i semantičkog pristupa, koji se ogleda pre svega u jednako jasnoj autorskoj koncentrisanosti kako na ljude tako i na događaje i situacije. Otud i naziv ove retrospektivne izložbe Iskustvo u gužvi, čija je namera upravo da se nepretenciozno, pomalo i poetično, imenuje proces rada Matićeve.

Beograd, 1981. godina

Do njenog profesionalnog angažmana kao fotografa došlo je spontano, a sve je pratila i velika doza lične znatiželje i hrabrosti, pa i sklonost ka određenoj vrsti aktivizma, želja da se pri važnim kulturnim i društvenim dešavanjima deluje ne samo kao fotograf na zadatku i posmatrač već kao aktivni učesnik.

Fotografisanje unutar gužve aktuelnog trenutka, bilo da se radi o rok koncertima osamdesetih ili političkim protestima devedesetih, osposobilo je Matićevu da na autentičan način prenese dramatiku događaja i psihologiju pojedinca, ali i da istovremeno poetiku prilagodi tada savremenim kretanjima u fotografiji i umetnosti.

Izložba Iskustvo u gužvi, koju čini više stotina fotografija i materijala druge vrste (arhiva, dokumentacija, foto – eseji), nije strukturirana hronološki već prema tematskim celinama koje se kod autorke izdvojaju kao dominantne.
To su: 1) prve autorske izložbe i radovi realizovani u mediju fotografije, 2) fotografije rok koncerata i protagonista Novog talasa zajedno sa akterima likovne scene nastale osamdesetih godina u čijem je središtu bio Studentski kulturni centar (rok fotografija, način života aktera rok i umetničke scene, dizajn omota muzičkih albuma), 3) portreti (umetnici, reditelji, pisci, političari i dr.), 4) 10 godina protiv(fotografije sa političkih skupova, manifestacija i protesta u Beogradu 1990 – 2000), 5) umetnički projekti (intimni autoportreti, projekti Moravice, Matrilinearno ogledalo, Memorabilije, Portreti sa prijateljicama, Ožiljci, autorski projekat i deo ranije realizovane izložbe Tiho teče Sutjeska).

Goranka Matić svojevrsna je hroničarka zbivanja na umetničkoj, kulturnoj, društvenoj i političkoj sceni ove zemlje, čiji se opus, prezentovan ovako u celini, može nezavisno od autorstva tretirati i kao problemska izložba koja omogućuje uvid u društvene i kulturne okolnosti nekadašnje države Jugoslavije, Srbije i Beograda, od početka osamdesetih pa do početka dvehiljaditih godina. Izložba Iskustvo u gužvi posredno teži da ukaže i na dinamične i mnogostruke pozicije i uloge medija fotografije.

Goranka Matić rođena je 1949. godine u Mariboru (Slovenija). Završila je studije istorije umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Od 1971. godine bila je stalni saradnik Studentskog kulturnog centra kao jedna od urednica likovnog programa i kustos galerije Srećna nova umetnost. Od 1978. do 1980. vodila je Galeriju 45 na Novom Beogradu.

Fotografijom se aktivno bavi od 1980. godine. Profesionalnu karijeru započela je u časopisu Džuboks, zatim Startu, Svijetu. Njene fotografije izlazile su u gotovo svim vodećim časopisima bivše Jugoslavije (Duga, Politika, Omladinske novine, Beorama, Ritam, Liberation, Polet, (New)Moment, Delo). Bila je urednica fotografije u nedeljniku Vreme (1990 – 2006), u dnevnom listu Politika (2006 – 2010) i na Radio – televiziji Srbije (2011 – 2015).
Tokom osamdesetih godina, najznačajniji je njen rad u oblasti rok fotografije, naročito u okviru neformalnog pokreta nazvanog Novi talas. Tada nastaju neki od kultnih omota ploča vodećih muzičara tog perioda (Idoli, U škripcu, Bajaga i instruktori, Đorđe Balašević i dr). Pored toga, njen fotografski opus sadrži i portrete umetnika, pisaca, reditelja, glumaca (ljudi sa umetničke i kulturne scene), ali i političara, snimljenih za izborne i razne druge vrste kampanja. Autorka je brojnih fotografija sa društveno – političkim temama nastalih tokom turbulentnih devedesetih.

Predavala je na Fakultetu političkih nauka i Fakultetu za medije i komunikaciju u Beogradu (foto – žurnalizam i dokumentarna fotografija). Prva je žena fotograf član foto – sekcije ULUPUDS-a. Tokom svoje umetničke karijere učestvovala je na brojnim kolektivnim i samostalnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Njeni radovi nalaze se u kolekciji Muzeja savremene umetnosti u Beogradu.

Dobitnica je nekoliko značajnih nagrada:
1998. Nagrada na 39. Oktobarskom salonu Ukusi su različiti (foto: diptih Male i velike priče)
2002. Nagrada Osvajanje slobode, priznanje Fondacije Maja Maršićević -Tasić
2004. Nagrada „Politike”, iz Fonda Vladislav Ribnikar (za najuspeliju izložbu 2003., Tiho teče Sutjeska)
2005. Godišnja nagrada ULUPUDS-a
2019. Nagrada Udruženja novinara Srbije za životno delo
2021. Nagrada Fondacije Tanja Petrović za izuzetan doprinos afirmisanju kulture i umetnosti u medijima