Flašaroši (2023.) – Pusta zamlja Vinče
Kažu da je potrebno kultivisati baštu, i poljoprivrednu i duhovnu, ali jedino kultivisanje za koje je naše društvo sposobno je da đubrenjem kultiviše najokrutnije uslove savremenog turbo feudalizma. Flašaroši su jedna ugrožena vrsta koja je nastala evolutivnim prilagođavanjem na te uslove, ali da li ta ugrožena vrsta može da opstane uprkos promenama uslova koji su oduvek bili nepovoljni?
Film Flašaroši (Bottlemen) je drugi dugometražni dokumentarni film reditelja Nemanje Vojnovića, šest godina nakon njegovog debitantskog ostvarenja Daljine (Las Distancias). Flašaroši su osvojili “Srce Sarajeva” za najbolji dokumentarni film tokom ovogodišnjeg Sarajevskog Filmskog Festivala, a film je imao i nominaciju za najbolji međunarodni dokumentarni film na festivalu u Cirihu. Film Flašaroši se prikazuje tokom ovogodišnjeg izdanja festivala “Slobodna zona” u Beogradu.
Pre 7000 godina Vinča je bila kolevka evropske neolitske kulture, dok je danas jedna od dve najgore deponije na prostoru Evrope, a među deset najgorih na celom svetu, obaveštavaju nas tekstualne kartice dok se kao arheolozi, prateći prizor kamere pod zemljom, penjemo od duboko zatrpanih drevnih iskopina ka površini koja izgleda kao smetlišna pustinja bez kraja. Radnja filma podeljena je u tri celine i prati grupu romskih skupljača plastike, koji sebe nazivaju flašarošima. Flašaroši delaju unutar hijerarhijskih struktura koje vladaju svim porama našeg društva. Svi flašaroši imaju svoje “grupovođe” koji, kao u lovu, vode svoje ljude u potragu za što većim količinama plastičnih flaša koje preprodaju u količinama na preko više hiljada kila. I baš kao i u svim hijerarhijskim sistemima, i grupovođe imaju svoje pretpostavljene koji ih pritiskaju, a ujedno i konkurentske flašaroše čime su upućeni na igru ne samo protiv okrutnih uslova deponije koja je kao “mala bara, puna krokodila” već i na jedni druge.
“Ako vođa nije jak kao Švarceneger, poješće ga čopor gladnih vukova,” kaže Janika, romski grupovođa jedne jedinice flašaroša koji vodi konstantnu borbu ne samo sa logikom tržišta, već i sa svojom grupom flašaroša (Elvis, Bojan, Dragan i ostali) koje u isto vreme ugrožavaju i drugi, znatno mlađi i snalažljiviji grupovođa Slaviša kao i ozloglašeni Krokodil na kojeg su svi upućeni i koji je svima pretpostavljeni. I koliko god uslovi deponije bili okrutni, junaci filma uspevaju da se snalaze i izgrade živote oko jedne od najvećih rak-rana našeg društva, ali kada privredna saradnja sa Francuskom i Japanom urodi plodom i krene se izgradnjom fabrike za preradu tog otpada, posledično se i flašaroši nalaze u ulozi još veće ugrožene vrste, jer im glavni izvor prihoda nestaje pred očima.
Tokom razgovora sa publikom u Sarajevu, reditelj Nemanja Vojnović i montažer filma Dragan Petrović, govorili su o tome kako ih je priča skupljača plastike podsetila na smrt odmetnika od pravde u vesternima, ali ta nenametljiva i pronicljiva metafora se može preneti i na same lovce na ucenjene glave u neo-vestern filmovima. Sa dolaskom civilizacije u pustinje i nestankom mita o granici, nestala je i potreba za tim “usamljenim vukovima” koji love odmetnike od pravde, i žrtvuju svoju humanost radi ugodnog života ostalih. Slično se može reći i za naše flašaroše, koje je na neki način sistem podsticao sa silnim viškom plastike, da bi ih zatim odbacio kada im nisu bili potrebni. O toj vezi sa vestern filmovima, autori filma su rekli sledeće: “U našem filmu uvek se pojavljuju neke mašine koje osvajaju prostore, od automobila do pušaka. Tu su i motivi konja koji umiru… Shvatili smo da dramaturški ovo jesu zadnja vremena za skupljače plastičnih flaša, na isti način na koji je pojava tehnologije predstavljala kraj odmetnika od pravde.”
Pored ovih motiva dovoljno je videti široke viste krajolika deponije koji se puše nakon paljenja smeća, kako bi metafora o đavoljoj pustinji bila očigledna, a rezilijentnost procvata flašaroškog života u toj pustinji bila još tužnija i upečatljivija. Dodatno potcrtavanje te atmosfere i sveta stiče se i oštrim okom za filmične detalje, pored širokih visti. Detalje poput kondoma koji su naduvani kao ukrasni baloni u kolima kod vetrobrana, ili detalj toga kako se jedan od flašaroša trudi da smiri flašu izlapele Koka-kole kako je truckanje automobila ne bi skroz izmućkalo, a ekstremni detalji galebova koji košmarno lete pravo u kameru (prizor sa kojim se flašaroši susreću svakodnevno) ostavljaju jači utisak nego inserti iz Hičkokovih Ptica, dok je opšti utisak kao da se nalazimo u Fridkinovoj Nadnici za strah. Dokumentaristička naracija filma, iako zadržava verističke kvalitete, daje sve od sebe da tok radnje deluje kao radnja igranog filma, bez direktnih obraćanja publici. Štaviše, čak i nenametljivi intimni momenti inkriminišućih poslovnih razgovora, ili prljave igre masne fote, postaju autentičniji i zanimljiviji time što smo svesni da se akteri cenzurišu zbog prisustva kamere. Utisku dinamičnog ritma filma, pored izvrsne montaže doprinose i odličan dizajn i montaža zvuka koji ne samo da odlično koriste ogromnu buku galebova ili pištanje mašina u leru kao dodatnu gradaciju već teskobne atmosfere deponije, kao i montaža trep i folk numera uz intimnije scene druženja flašaroša van deponije.
Kao što i proces nestanka smeća može delovati kao magija koja misteriozno dezintegriše tu gomilu problema, na isti način sve te gomile predstavljaju manifestaciju potisnute traume našeg društva koje istovremeno služe kao katalizatori za ubrzavanje jednog opakog, teškog života koji se, spolja gledano, može činiti kao jedna čudna magija. Na kraju krajeva, ono šta je srce filma i njegov najbolji adut su akteri koji srce nose na reverima i sa kojima se povezujemo na prvu loptu jer su to sve ljudi kakve poznajemo. Upravo zbog toga je cela priča još tužnija jer su flašaroši osuđeni na sudbinu dinosaurusa. Ako možete da odgledate samo jedan film do kraja godine u bioskopu, dajte sve od sebe da to bude upravo ovaj film.
Slični članci:
- Pobednik Interakcije hrvatski dokumentarac „1001 noć”
Pobednik Interakcije hrvatski dokumentarac „1001 noć”
Svečanom dodelom nagrada završen festival Interakcija.
- Počasno Srce Sarajeva 30. Sarajevo Film Festivala Džonu Torturu
Počasno Srce Sarajeva 30. Sarajevo Film Festivala Džonu Torturu
Američki glumac je tokom karijere koja traje duže od četiri decenije pružio je nezaboravne izvedbe u raznolikom rasponu uloga.
- Projekcija filma „78 dana“ na Dunav Film Festu u Smederevu
Projekcija filma „78 dana“ na Dunav Film Festu u Smederevu
Ostvarenje mlade autorke Emilije Gašić govori o dešavanjima u jednom malom mestu tokom bombardovanja Srbije 1999. godine.
- Izložba “U potrazi za nečim” („Looking for Something“) Ričarda Dikona u Galeriji DOTS
Izložba “U potrazi za nečim” („Looking for Something“) Ričarda Dikona u Galeriji DOTS
Beogradska publika će imati čast da se prva susretne sa radovima čuvenog britanskog umetnika koji su nastali u pandemijskim uslovima.
- Ciklus filmova Alena Delona u Kinoteci
Ciklus filmova Alena Delona u Kinoteci
Omaž velikanu francuskog, evropskog i svetskog filma obuhvata ostvarenja od 1960. do 1984. godine.
- U konkurenciji za nagrade Srce Sarajeva 54 filma
U konkurenciji za nagrade Srce Sarajeva 54 filma
U Sarajevu će 19 filmova imati svetsku, devet međunarodnu i tri evropsku premijeru.
Lajkuj: