Građani u borbi za rashlađivanje grada

Za vreme Univerzijade u Zagrebu, 11. jula 1987. godine, rodio se Matej Gašpar, petomilijarditi stanovnik planete Zemlje. Nakon toga, Generalna skupština Ujedinjenih nacija je odlučila da Matejev rođendan proglasi Svetskim danom stanovništva,a Jugoslavija je, od tadašnjeg generalnog sekretara UN-a Havijera Pereza de Kuljeara Gera, dobila na poklon specijalni „sat“ koji pokazuje projekciju globalne brojnosti stanovnika. Ovaj suvenir nalazi se u nekadašnjoj Palati Saveznog izvršnog veća (SIV) u Beogradu, a u radnom stanju je i danas. Međutim, procene stanovništva koje daje premašuju realno stanje.

Prema izveštaju koji je UN objavio 2019. godine, trenutna svetska populacija broji 7,7 milijardi ljudi, a pretpostavlja se da će nas do 2050. godine biti čak 9,7 milijardi. S obzirom na globalni vrtoglavi skok u broju ljudi nakon Drugog svetskog rata, 11. jul je uvršćen u kalendar međunarodno značajnih datuma, čije obeležavanje nam daje priliku da se javnost edukuje o važnim aktuelnim ili budućim temama i izazovima uzrokovanim porastom populacije, ali i da združenim snagama ovi izazovi pokušaju da se adresiraju. Mnogi biolozi i sociolozi vide preterani porast populacije kao značajnu pretnju po kvalitet ljudskog života, ali i po našu okolinu. Povećanje broja ljudi na planeti, bez promena u načinu života, vodi preteranoj eksploataciji prirodnih resursa, posebno pijaće vode i fosilnih goriva, ali i većem zagađenju vazduha, vode, i zemljišta.

Dodatno, posledice populacione eksplozije neminovno će uticati i na smanjenje biodiverziteta, ali će i devastacija životne sredine i eksploatacija resursa doprineti daljem globalnom zagrevanju i klimatskim promenama, što potencijalno vodi ka ekološkom i društvenom kolapsu.

Shodno tome, važno je da još intenzivnije razmišljamo i osmišljavamo akcije koje mogu doprineti ublažavanju daljih klimatskih promena, ali i boljem prilagođavanju na već prisutne promene, kao što su toplotni udari, velike suše i poplave.

Kao jedan od inovativnih načina da se što više ljudi uključi u traženje rešenja za izazove koje klimatske promene nose pojavljuje se koncept „građanske nauke“ (eng. citizen science), koji znači da javnost zajedno sa naučnicima adresira određeni problem kroz prikupljanje i analiziranje podataka, interpretaciju rezultata, ali i razvoj novih tehnologija i osmišljenih akcija delovanja.

Foto: Marjana Brkić, Mladen Jovanović

Uključenje građana je važno jer tako nauku čini inkluzivnijom. Citizen science, stoga, pozitivno utiče na društvo kreirajući prostor za učenje, osnaživanje, društveno angažovanje, kao i povećanje naučnog kapitala.  Ovakve inicijative omogućavaju građanima da uče, razumeju naučne probleme i diskutuju o njima, čime zapravo izgrađuju sopstvenu naučnu pismenost, što je posebno važno u oblasti klimatskih promena zbog prisutnosti vela skepticizma.

View this post on Instagram

RASHLADI GRAD! 🌲🌳🌳🌲🌳 Centar za promociju nauke, uz podršku Sekretarijata za zaštitu životne sredine, ovog leta poziva građane da se i sami uključe u mapiranje klimatskih izazova u Beograda. Tokom leta, svi građani će imati priliku da na interaktivnoj mapi (http://belgrade.terrifica.eu/) obeleže mesta u gradu na kojima ih vrućina najviše pogađa. Da li negde nedostaje javna česma ili hladovina? Kako bi na nekoj lokaciji mogli da se ublaže efekti vrućine? Građani imaju priliku da obeleže i dobre i loše primere prilagođavanja na klimatske promene sa kojima se u Beogradu svakodnevno susreću, a ovo je prilika da neki od izazova budu konstruktivno rešeni. Podršku ovoj akciji dala je i poznata muzičarka Ida Prester, koja je učestvovala u promotivnom spotu u režiji Miloša Tomića. Akciji se pridružuju i brojni stručnjaci – klimatolozi, energetičari, arhitekte, geolozi, ornitolozi…. – koji iz ugla svojih profesija upozoravaju na neophodnost da svi promenimo svoj odnos prema okruženju i osvestimo svoju ulogu u usporavanju klimatskih promena na planeti. #GrađaniNaučniIstraživači #CitizenScience #TeRRIFFICA

A post shared by Centar za promociju nauke (@centar_za_promociju_nauke) on Jun 15, 2020 at 3:40am PDT

Sa tom idejom, u okviru međunarodnog projekta TeRRIFICA, na kome je Centar za promociju nauke jedan od partnera, razvijena je interaktivna mapa belgrade.terrifica.eu, gde Beograđani mogu doprineti zajedničkoj akciji za klimu, time što će tokom leta obeležavati mesta u gradu na kojima ih vrućina najviše pogađa. Klimatske promene, odnosno brzina kojom one postaju opipljive stanovništvu zabrinjava, a još više brine naša ‘brzina’ adaptacije na njih. Učestalost dana sa visokom temperaturom pogađa sve nas i veoma je važno da svi doprinesemo složenom procesu adaptacije. Ideja ove akcije jeste da stvorimo uslove u kojima svi građani razmišljaju o mogućim rešenjima, doprinose kvalitetnijem životu u gradu svesno se baveći klimatskim promenama u njemu i menjaju grad nabolje.

Foto: Marjana Brkić, Mladen Jovanović

Kliknite na mapu belgrade.terrifica.eu i obeležite to mesto – jer svi građani mogu da budu naučni istraživači!